Müşahedat

Tercüman-ı Hakikat gazetesinde 20 Mart 1891'de tefrika edildikten sonra aynı yıl kitap halinde yayınlanan Müşahedat, konu ve teknik bakımından, Ahmed Mithat'ın öteki romanlarından farklıdır. 'Bir Takip', 'Bir Tacir Çırağı' , 'Antuan Kolaryo' , 'Seyyit Mehmet Numan' , 'Müşkülat-ı Muğlaka' , 'Cehl ve Acz' , 'İnkişaf-ı Esrar' başlıklı sekiz bölümden meydana gelen romanın bir başka özelliği, yayınlandığı yıllarda sanat çevrelerinde yapılan romantizm - natüralizm tartışmalarına yeni bir yorum getirme gayretinde aranmalıdır. (Kitaptan Alıntı)