Denemeler

Çağımda yüzlerce işçi ve yüzlerce çiftçi gördüm ki, olanlar üniversite rektörlerinden daha çok bilge ve daha çok mutluydular; ben de daha çok onlara benzemek isterdim. Öğrenim bence yaşamaya yararlı şeyler arasındadır: Şeref , soyluluk, saygınlık gibi ya da güzellik, zenginlik ve benzeri üstünlükler gibi... Bunlar yararlı olmasına yararlıdırlar: fakat uzaktan, kendi varlıklarından daha çok, bizim hayellerimizle yararlıdırlar yaşam için. İnsan topluluğunda yaşamak için bize turnalar ya da karıncalardan daha fazla görevler ve yasalar gerekli değildir. Hem görmüyor da değiliz; bu hayvanlar bilge olmaksızın gayet düzenli yaşıyorlar. İnsan bilgeliğe erse, her şeye hayatına yararlı ve gerekli olduğu ölçüde değer verir. Biz eylemlerimiz ve davranışlarımızla ölçecek olsalar, cahiller arasında bilgililerden daha çok sayıda iyi insan çıkar; iyi derken her türlü erdemi düşünüyorum.