Fâtiha Suresi Tefsiri

Fatiha Tefsiri/İ'cazü'l-beyan, Sadreddin Konevi'nin en hacimli eseridir; bu yönüyle eser, Konevi'nin bütün eserlerinde ele alınmış olduğu belli başlı bütün konulara dair fikirlerini içermektedir. Konevi, eserinin iki özelliğini ısrarla belirtir. Bunlardan birisi, eserin hedef kitlesidir. Konevi, bunu "seçkinler" ve "onları seven" kimseler diye belirler. Bunun belirtilmesi Konevi'nin bu eser hakkındaki ikinci nitelemesi için önemlidir. Bu da, eserinin herhangi bir şekilde "cedel" ve tartışma yöntemlerine baş vurmadan yazılması, hocası İbnü'l-Arabi de dahil olmak üzere, hiç kimseden herhangi bir iktibas ve alıntı yapılmamasıdır. Bunun yegane istisnası, Konevi'nin bundan önce yazmış olduğu Miftahü'l-gayb'ı eserinde zikretmesidir. Fatiha suresi, Konevi'ye göre, Tanrı-alem ilişkilerini özetleyen en uygun metindir. Dolayısıyla bu eseri, klasik anlamda bir sure tefsiri olarak görmek yerine, vücud-ı Mutlak olan Hakkın, belirli varlık mertebelerinde eşyayı izhar etmesinin ana fikrini oluşturduğu Tanrı-alem arasındaki ilişkileri yorunlama imkanı veren bir metin olarak görmek gerekir. Konevi, Fatiha suresini ilahi ve kevni bütün hakikatleri ve hakikatler arası ilişkileri özetleyen bir sure olarak görür. Şöyle demektedir: "Hak, sureti itibarıyla büyük olan ilk alemi, isimlerinin ve Kalem-i esma'ya (Kalem-i a'la( tevdi edilmiş ilminin nispetlerinin suretlerini taşıyan bir kitap yapmıştır; suretiyle küçük alem olan insan-ı kamil ise, isim ve müsemma isimlendirilen mertebelerini birleştiren "orta" bir kitap; aziz Kuranı ise, mahlukun hakkın sureti üzerinde yaratıldığının açıklayıcısı yapmıştır, böylelikle yaratılışındaki gizem ve suret ve mertebesinin sırrı kendisiyle ortaya çıkar. (Arka Kapak)