Gıybet _{Keşfu'r Rıybe Ani'l-Ğıybe}

Ebu-Leys es-Semerkandî, ğıybetin dört türlü olduğunu söylerdi: Küfür olan ğıybet, nifak olan ğıybet, ma'siyet (günah) olan gıybet ve mubah olan ğıybet. 1. Küfür olan ğıybete gelince; bu, bir kimsenin müslüman bir kimse hakkında ğıybet etmesine karşılık kendisine, o müs- lümanın ğıybetini yapma denilince: "Hayır onun gıybeti yapılır, ben gerçekten de dediklerimde doğruyum" derse, Allah'ın haram kıldığını helâl kılmış olur. Kim de Allah'ın haram kıldığını helâl kılarsa -Allah'a sığınırız- kâfir olur. 2. Nifak olan gıybete gelince; bu da bir insanın ğıybetini, onu tanıyabilecek insanlar arasında adını vermeden yapmaktır. Bununla nefsini takva sahibiymiş gibi göstermek ister. Halbuki o, bilinen bir kimsenin ğıybetini yapmaktadır. İşte bu, nifak için yapılan ğıybettir. 3. Ma'siyet olan ğıybete gelince; ğıybetini ettiği insanın, ğıybetinin haram olduğunu bilerek ve onun adını vererek aleyhinde konuşmaktır. Bunun günah olduğunu itiraf edenin yaptığı ğıybetten dolayı tevbe etmesi gerekir. 4. Fıskını ve bid'atini açıkça izhar eden kimsenin aleyhinde konuşmak ğıybet değildir. Aksine o, bununla ecir sahibi olur. Çünkü insanlar faciri tanıyınca ondan sakınırlar.