İlimlerin Sayımı

Felsefe tarihi boyunca bilimlerin kendilerini özel bir bilgi ve inceleme konusu yapan filozoflar, bilim tarihçileri veya bilim sınıflayıcıların dünyası ile ilgili olarak Ihvan-u Safa, Harezmi, İbni Sina, Gazali, İbni Haldun, Modern Batı dünyası ile ilgili olarak F. Bacon, A Comte, H. Spencer vb. zikredilebilir. Farabi'nin, İlimlerin Sayımı ise çeşitli bakımlardan dikkate değer bir eser olarak kabul edilmektedir. O, bu eserde bir yandan İslam dünyasına antik dünyanın felsefi bilimsel mirası, bu mirası oluşturan belli başlı bilim dalları, disiplinler, belli başlı eserler, kendi zamanına gelinceye kadar bu mirasa yapılan katkılar, döneminde mevcut olan veya ilim kabul edilen çeşitli bilimler hakkındaki olumlu veya olumsuz görüşlerini, değerlendirmelerini ortaya koyan son derece önemli işaretler, imalar içermektedir. Farabi'nin diğer eserleri gibi İlimlerin Sayımı da gerek Doğu İslam dünyasında gerekse Batı Yahudi ve Hristiyan dünyasında büyük etkiler yapmış görünmektedir. Onun bu eserde özellikle mantık, müzik, kelam vb. gibi çeşitli bilim dalları hakkında verdiği bilgiler, bu bilim dalları ile ilgili olarak yaptığı değerlendirmeler Doğu'da ve Batı'da sonraki çeşitli yazarlar tarafından olduğu gibi iktibas edilmiş, zikredilmiş veya tartışılmıştır. Eseri yeniden dilimize kazandıran Prof. Arslan uzun önsözünde Farabi'nin bu bilimler sınıflamasına kılavuzluk ettiğini düşündüğü ilkeleri, öncülleri ortaya koymakta, bu sınıflamayla diğer yazı önemli paralelleri veya benzerleri (Aristoteles, İbni Sina ve İbni Haldun'un bilim sınıflamaları) arasında karşılaştırmalar yapmakta, O'nun Doğu ve Batı dünyasındaki etkileri hakkında bilgiler vermekte ve nihayet bu sınıflamada yer alan bazı disiplinler, özellikle fıkıh ve kelam hakkında Farabi'nin sözlerini ve görüşlerini özel bir inceleme ve değerlendirmeye değer bulmaktadır.