Kader Nedir Ne Değildir?

Yazarlar : Doç. Dr. Saffet Kartopu Doç. Dr. Ömer Müftüoğlu Prof. Dr. Ahmet Keleş Prof. Dr. İlyas Çelebi

Kaderciliğin tanımı incelendiğinde farklı boyutlarının olduğu görülmektedir. Kaderciliğin tanımında geçen
kişisel kontrolün pasif bir biçimde reddedilmesi, kaderciliğin kişisel kontrol boyutuna, olanların
sorumluluğunun doğaüstü bir güce atfedilmesi, şans ve batıl inanç boyutlarına ve belirlenen alın yazısının
değişmeyeceği inancı, önceden belirlenmişlik boyutuna işaret etmektedir. Kadercilik, temelde tek tanrılı
dinlerde ön plana çıkan kader inancına dayansa da tek tanrılı din inancının olmadığı toplumlarda da
gözlemlenmektedir. Bu olgu, kaderciliğin sadece dinî boyutta ele alınmaması gerektiğini göstermektedir.
Kadercilik, olayları bilme, açıklama ve yorumlama konusunda insanları boyun eğme ve itaate sevk
edebilmektedir. Bu yönüyle de istenmeyen davranışları meşrulaştırması, kaderciliğin olumsuz bir kavram
olarak ele alınması sonucunu beraberinde getirmektedir.
"Nedir Ne Değildir?" projesi çerçevesinde telif edilen 10 kitaptan oluşan bu seride, günümüzde sık sık
tartışılan konular üzerinden ilmî disiplinlerin birbirleriyle ilişkileri, ayrıldıkları noktalar ve yöntem
farklılıklarını göstermeye çalıştık. Aynı konuda, tefsir, hadis ve kelam olmak üzere üçü sabit, biri ise ele
alınan konuya göre değişken olmak üzere dört ilim dalından dört uzmanın konuyu ele almalarını, ortaya
koymalarını istedik.
Bizi bu projeyi gerçekleştirmeye teşvik eden etkenlerden biri, son dönemlerde dinî konularda yapılan
tartışmaların düzeyinin oldukça düşmüş olduğunu gözlemlememizdir. Nitekim dinî tartışmalara yetkin olan
ya da olmayan herkes katılabilmekte, hatta çoğu zaman konuşması gerekenlere söz verilmemektedir. Bu
proje ile bilim insanlarının, görüşlerini polemik ortamı olmadan sükûnetle anlatmalarına zemin oluşturmaya
çalıştık.
Proje, Müslüman bilim insanlarının, birbirlerini dışlamadan, ötekileştirmeden ve tekfir etmeden görüşlerini
ortaya koyabilmelerinin imkânsız olmadığını bir kez daha göstermiştir. Okuyucu, bilim insanlarının birikim
ve yaklaşımlarına dayanan görüşlerden dilediğini seçmekte özgürdür. Dilerse farklı görüşlerin kendince
kabul edilebilir taraflarını alarak başka bir sentezle yeni bir yol da açabilir.
Proje Editörü
Prof. Dr. Adnan Demircan
Bilim Dalı Editörleri
Prof. Dr. Adnan Demircan - Prof. Dr. Ahmet Keleş - Prof. Dr. Mahmut Çınar - Prof. Dr. Yaşar Düzenli