Lozan Sulh Muahedenamesi _{Osmanlıca Metin ve Çeviri}

Lozan Sulh Muâhedenâmesi imzalandığı günden başlayarak her dönemde tartışılarak
günümüze kadar gelmiştir. Bu tartışmaların dün ve bugün olduğu gibi yarınlarda da
devam edeceği muhakkaktır.
İsmet Paşa'nın Lozan'da konferansın inkıta devrinde gazetecilere yaptığı şu
açıklamalar şayan-ı dikkattir:
"Şimdi olaylar hakkında hüküm vermeyi milletlerin vicdanına bırakıyorum. Eğer
dünyada tek kimse çıkıp da bana, 'Daha yapılacak fedakârlıklar vardı...' 'Şu kararı
almalıydınız!' diyebilirse onları yapmaya razı olurum. Ben fedakârlığı son haddine
vardırdım.
Toprak meselelerinin hepsi halledildi. Bu meselelerde kendi zararımıza ve
müttefiklerin lehine kararlar aldık.
Azınlıklar meselesini müttefiklerin dilediği gibi hallettik.
Boğazların serbestliğini kabul ettik.
Adlî kapitülasyonlar meselesinde anlaştık. Kapitülasyon rejiminin haksız olduğunu,
kaldırılması lâzım geldiğini herkes teslim etti. Hâlbuki müttefikler, son zamana kadar
bu kapitülasyonları şeklen kaldırarak, yerlerine yeni şartlar koymaya çalıştılar.
Nihayet bu meselede de her aklı başında insanın yeterli diye düşüneceği bir hâl
tarzını kabul ettik.
İktisadî meselelerde adil, meşru olan her şeyi kabul ettik. Biz namuslu borçlularız.
Düyûn-ı Umumiye İdaresinin faaliyetinin devamına razı olduk. İktisadî ve malî
meselelerden birçoğunu müttefiklerin lehine hallettik. Bu meselelerden birkaçı
kalıyor. Bunları kabul etmedim."
İşte bu açıklamalar ve muâhedenin muhtevası tartışmaların fitilini ateşleyen
âmillerden bazıları olmuştur. Hâlen bu tartışmalar sürerken TBMM'nin kabul ettiği
ilk baskısı Osmanlıca olan Lozan Sulh Muâhedenâmesinin metin ve çevirisini
birlikte ilk defa siz değerli okuyuculara sunuyoruz.
Bununla birlikte tarafsız bir biçimde hazırladığımız bu kitapta kazançlarımızın ve
(maddi-manevi) kayıplarımızın neler olduğunu siz değerli okuyucularımızın
vicdanına bırakıyoruz.