Ölü Canlar

Gogol; 19. yüzyıl Rusyası'nın önemli bir toplumsal olayını, köleliği, eşine az rastlanır bir yazım gücü ile anlatır. Köleliğin kaldırılmasından önce toprak sahipleri, çalıştırdıkları köylü sayısı kadar vergi ödemek zorunda oldukları gibi devletten para da alabiliyorlardı. Bundan yararlanmak isteyen Çiçikov, ölü canları yani ölmüş köylüleri (köleleri) karşılık göstererek devleti dolandırmaya kalkar.
Romanın konusu Gogol'a Puşkin tarafından önerilmiştir. Üç cilt olarak tasarlanan roman aslında Dante'nin İlahi Komedya'sı örnek alınarak yazılmıştır. İlk cilde romanın baş kahramanı Çiçikov'un kendi çıkarları uğruna yaptığı kötülükler damgasını vurmuştur. Gogol, cehennemi anlattığı bu bölümden sonra cenneti anlatacağı, Çiçikov'un ahlak ve vicdan sahibi olduğunu göstereceği ikinci cildin el yazmalarını, geçirdiği bir buhran sonucu yakmıştır. Daha sonra birkaç kez daha yazmaya çalıştığı bu bölümler sonradan yayımlanmıştır.