Principia

Principia Newton'ın yaşamı sırasında ilk kez 250 kopya olmak üzere 1687'de, ikinci kez 750 kopya olmak üzere Cotes tarafından 1713'te, ve üçüncü kez Pemberton tarafından 1726'da yayımlandı. Latince metin 1729'da Andrew Motte tarafından İngilizce'ye çevrildi. Florian Cajori çeviriyi gözden geçirdi ve metne tarihsel ve açıklayıcı notlar ekledi. Principia üç kitaptan oluşur. Birincisi cisimlerin boş uzaydaki devimlerini, ikincisi direnç gösteren bir ortamdaki devimi, üçüncüsü güneş dizgesinin fenomenlerini, kuyruklu yıldız yörüngelerini, tedirginliği ve yıldızların paralakslarını ele alır ve ünlü "Genel Not"u kapsar.


İÇİNDEKİLER

Newton'ın Birinci Yayıma Önsözü 9
Newton'ın İkinci Yayıma Önsözü 13
Cotes'un İkinci Yayıma Önsözü 15
Newton'ın Üçüncü Yayıma Önsözü 37
Tanımlar 39
Devim Belitleri ya da Yasaları 55

KİTAP I. CİSİMLERİN DEVİMİ
KESİM 1. İlk ve son oranlar yöntemi 75
Kesim 12. Küresel Cisimlerin Çekim Kuvvetleri [Ön. 75-76] 89

KİTAP III. EVRENİN DİZGESİ
(Matematiksel İrdelemede) 93
Felsefede Uslamlama Kuralları 95
Önermeler 4-6 (Yerçekimi Üzerine) 98
Genel Not 105

EKLER
MEKTUPLAR VE PARÇALAR
1) Robert Boyle'a Bir Mektup [ETHER VE YERÇEKİMİ] 115
2) Oldenburg'a Bir Mektuptan [ÖNSAVLAR ÜZERİNE] 119
3) Richard Bentley'e Bir Mektup [TANRI VE YERÇEKİMİ] 120
4) Parça 1. ?Gerçek Dinin Kısa Bir Şeması," Newton'ın Bir Elyazmasından [EVRENSEL TASAR] ? 126
5) Parça 2. Gerçek Dinin Kısa Bir Şeması," Newton'ın Bir Elyazmasından [TANRI VE DOĞAL FELSEFE] 126
6) COTES'UN ÖNSÖZÜ ÜZERİNE NOT / H. S. THAYER 127

Çözümleme / AZİZ YARDIMLI 133
Sözlük 137
Tam İçindekiler Tablosu 139
Dizin 141


NEWTON HAKKINDA

Galileo'nun öldüğü yıl doğan Newton (1643-1727) kendinde olduğu gibi değil, ama çağdaş bilim felsefeciliğinin onu görmeyi istediği gibi bilinir boşinançları altında ezilen bir simyacı olarak değil, ama pozitivizmin ilk örneği olarak. Yaygın görüşü özetleyen bir yazara göre, "Sunduğu bilim görüşü, yazışındaki duruluk, bulduğu yeni şeylerin sayısı öyle bir fiziksel ve matematiksel kavrayış sergiler ki, bilimde herhangi bir zamanda bir benzeri yoktur." Newton bugün nesnel, pozitif bilimcinin prototipi olarak kabul edilir, ve Philosophiae Naturalis Principia Mathematica ise "the opus that laid the foundation for modern science" olarak. Bu neredeyse tapınmaya varan tutumun arkasında Newton'ın kalkülüsü, evrensel yerçekimi yasasını, ve optik kuramını "keşfettiği" gibi "sıradan" bilgiler, herkesin bildiği "gerçekler" yatar.

Gerçeklerin böyle belirlenen Newton fenomeni ile ilgisi başka türlüdür. Ve Newton'ı gerçekte olduğu gibi tanımak Fiziğe bir zarar vermeyecektir.
"En iyi" fizikçi olan Newton'ın olgun yaşamının en büyük bölümünde simya üzerine derlediği dev kaynakça 5000 kadar girişten oluşur, ve konu üzerine yazıları matematik ve ?mekanik' üzerine yazılarının her birini çok çok aşar. Pozitivizm buna karşı çıkacak bir saltık gerçeklik ölçütü yoktur.
Newton bir özeğe doğru düşme deviminin sarmal bir yol izleyeceğini, ve yerçekimi kuvvetinin cisimler arasındaki uzaklığın karesi ile ters orantılı olarak azalmadığını, aslında hiçbir biçimde değişmediğini düşünüyordu. Sonunda Hooke tarafından düzeltildi. Principia'nın deneyimlerden tümevarım yoluyla türetilen enteresan kavramları arasında örneğin kütle = yoğunluk × hacım" da bulunur. Böyle şeyler peygamberlik karakterine zarar vermek yerine, tersine katkıda bulunurlar. Bir Arian olan Newton kuvvetin özdeğe özünlü olduğu biçimindeki özsel mekanik kavramın doğrulanmasını ateizm olarak gördü. Yerçekimi onun için Hermetik bir Tanrının İstenci, ve Uzay ise tanrısal sensorium, Tanrının duyu örgeni idi.
Kalkülüsün bulunuşuna gelince, bu bilim bugün de kullanılan notasyonu ile Leibniz tarafından bulunuşundan on yıl sonra Newton tarafından, ama işe yaramaz bir akılar/fluxions yöntemi" ile bir kez daha bulundu. Tapınmak gereksinimi tapınma nesnesini yaratmada hiçbir zaman güçlük çekmemiştir.
Aziz Yardımlı