Trabzon Şehrinin İslamlaşması ve Türkleşme

Bu çalışma, Speros Vryonis´in The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh through the Fifteenth Century adlı eserini altı yıl evvel okuduktan sonra tasarlanmıştır. Bugün olduğu gibi o zaman da, bu değerli eserin en büyük zayıflığının nedeni, Vryonis´in, onbirinci yüzyıl Anadolusunun büyük ölçüde Hıristiyan olan ve yine büyük ölçüde Rumca konuşan nüfusunun onaltıncı yüzyılda aşırı derecede Müslüman ve büyük ölçüde Türkçe konuşan bir nüfusa dönüşmesinin en büyük etkinin, kendisinin hissettiği (ve bizim de paylaştığımız) gibi İslamlaştırma süreçlerinin ayrıntılı bir vaka etüdünü yapmamış olması olduğunu düşünmüştük. Bu eksikliğin, ilgilendiği dönem kosunude yeterli kaynaklar bulamamasının sonucu olduğu kesindi. Ancak biz, Potsu ve özelikle Trabzon şehri olarak onbeşinci yüzyılın sonlarına kadar Anadolu´nun büyük ölçüde Rum ve Hıristiyan kalmış olan bu bir bölümünde bu süreci izleme olasılığının bulunabileceğini düşündük. Osmanlı fethinin geç sayılabilecek bir tarihe rastlamış olması (1461) nedeniyle bu bölgenin Osmanlı kayıtları, bu belirli şehrin Türkleştirilme İslamlaştırılma´sının izlenmesini sağlayacak kadar günümüze gelmiş olamaz mıydı' (Giriş´ten)