Türkiye'de Bölgesel Eşitsizlik ve Bölge Planlama Yazıları

"Bu kitapta Türkiye´deki bölgesel eşitsizlik ve bölge planlama konusundaki 16 yazım yer alıyor. Bu yazılar 40 yıllık bir döneme yayılmış bulunuyor. Bu alan bir yandan benim sosyal bilimler konusundaki esas ilgi alanımı oluşturuyorken, öte yandan bende en çok hayal kırıklığı yaratan alan olduğu da söylenebilir. Bölgesel eşitsizlik konusunda duyarlılıkları yüksek olan bölge plancıları, bu sorunları çözmek için plan hazırlamaya ve uygulamaya yöneldiklerinde, sürekli sorunlarla ve sonunda da başarısızlıklarla karşılaşıyorlar. Çünkü eşitsiz büyüme yasasının geçerli olduğu kapitalist ülkelerde bu eğilimi tersine çevirmeye çalışıyorlar. Bir başka deyişle, daha başlangıçta, akıntıya karşı kürek çekmeyi kabul ediyorlar. Bu nedenle de hemen hemen her ülkede bölge planlama tarihleri başarısızlıkların başarılardan daha baskın olduğu öyküler haline geliyor. Ama bu yazılar böyle bir ortamda sorunları aşmak için yazıldılar. Hem umutları hem de hayal kırıklıklarını yansıtıyorlar." ( Arka kapak yazısı) İçindekiler: Önsözix Sunuş1 Birinci Bölüm30 Osmanlı İmparatorluğu´nunda Mekân Organizasyonunun Evrimi ve Türkiye Cumhuriyeti´nin Bölgesel Politikalarının Kökenleri30 1.Giriş30 2. 16. Yüzyılda Osmanlı Toplumunda Mekân Organizasyonu31 3. 17-18. Yüzyılda Mekân Organizasyonu41 4. 19. Yüzyılda (Yarı-Kolonyal Dönem) Mekân Organizasyonu46 5. Cumhuriyet Döneminde Mekân Organizasyonundaki Değişmeler526. Sonuç59 Kaynaklar60 37 Yıl Sonra Yapılması Zorunlu Ek64 Dört Plan Döneminde Bölgesel Politikalar ve Ekonomik Büyümenin Mekânsal Farklılaşması68 1. Giriş68 2. Beş Yıllık Ulusal Dört Plan İçinde Bölge Planlama Konusunda Getirilenler71 3. Planlı Dönemde Uygulamanın Sonuçları ve Türkiye´de Gelişmenin Bölgesel Farklılaşması76 4. Sonuç86 Kaynaklar87 Türkiye´de Eşitsiz Gelişme ve Bölgesel KalkınmaPolitikaları Üzerindeki Etkileri88 1. Giriş88 2. Türkiye´de Nüfus ve Kapital Nasıl Bir Yeniden Dağılım Süreci İçindedir'90 3. Türkiye´de Refah Mekânda Nasıl Bir Farklılaşma Göstermektedir'100 4. Türkiye Daha Eşitlikçi Bir Gelişme Sağlamak İçin Ne Tür Politikalar İzleyebilir'104 Sosyolog Gözüyle Doğu Meselemiz110 Yoksulluğu Düşünme Biçimimiz Samimiyet Sınavını Geçebilir mi '123 1. Giriş123 2. Bir Olgu ve Kavram Olarak Yoksulluk124 3. Toplumun Değişik Aktörleri Yoksulluk Olgusuyla Nasıl İlişkiler Kuruyorlar'126 4. Yoksulluk Karşısında İnsanlığın Kabul Ettiği Ahlaksal Çerçeve130 5. Pratikte Yoksulluk Karşısında Neler Yapıyoruz'131 6. Son Verirken134 İkinci Bölüm135 Ülke Ölçeğinde Fiziki Planlamanın Teorik Sorunları ve Bugünkü Müesseseler Çerçevesinde Türkiye İçin Bir Ülkesel Fiziki Plan Önerisi135 1. Mekân, Planlama ve Kalkınma135 2. Ülkesel Fiziki Plan Nedir ' Ne Değildir '137 3. Planlama Biçimi Üstünde Sosyal Sistemin Tesirleri141 4. Ülkesel Fiziki Plan Kararlarının Özellikleri ve Türkiye İçin Bir Yaklaşım Teklifi146 5. Nasıl Bir Ülkesel Fiziki Plan Bütünü Öneriliyor'149 Ek153 Kaynaklar155 Milli Fiziki Plan Semineri Konusunda Üçüncü Kez Konuşurken156 1.Giriş156 2. Tarihsel Bağlamı İçinde Birinci Milli Fiziki Plan Semineri157 3. Birinci Seminerde Önerilen Milli Fiziki Plan Yaklaşımı162 4. Bu Seminerde Gelişen Düşünceler Uygulamada Ne Kadar Etkili Oldu'167 5.Bu Kaygılar Günümüzün Bağlamında Nasıl Karşılanabilir'168 6. Son Verirken169 Üçüncü Bölüm171 Bölgelerin ve Sınırlarının Tanımlanması ile İlgili Sorunlar ve Teknikler171 Mekânda Faaliyetlerin Dağılımının Yapılaşması ve Bölge Kavramıyla İlişkisi171 Mekânı Bölgelere Ayırma İsteklerinin Nedenleri172 Bölge Kavramı173 Bölgenin Büyüklüğü Ne Olmalıdır'178 Bölgelerin Seçimi ve Tayini İçin Gerekli Teknikler178 Ülkemizde Nasıl Bir Süreç Tatbik Edilebilir'181 Sonuç183 Kaynaklar184 Bölgesel Gelişme Teorilerine Sentetik Bir Yaklaşım186 1.Bölgesel Gelişme Teorilerinde Konunun Değişik Şekillerde Ortaya Konulma İmkanları186 2.Bölgesel Gelişme Politikaları ve Teorilerindeki Bazı Kavramların ve Sorunların Eleştirisi192 3. Mevcut Bölgesel Gelişme Teorileri ve Karşılıklı İlişkileri203 4.Bölgesel Gelişme Teorilerinin Karşılıklı İlişkileri Üzerine Bazı Sonuçlar226 Kaynaklar229 Türkiye´de Bugünkü Müesseseler Düzeninde Hazırlanması İstenilen ve Uygulamaya Dönük Diye Adlandırılan Bölge Planlarının Hazırlanması İçin Bir Yaklaşım Denemesi233 1. Giriş ve Problemin Tanıtılması233 2. Teklif Edilen Bölge Planlama Yaklaşım Şeması235 3. Bölge Makro Modeli245 4. Bölge Ulaştırma Ağının Tasarlanmasına Esas Teşkil Edecek Mal ve İnsan Akımlarının Hesaplanması249 Kaynaklar256 Türkiye´de Bölge Plancıları Görev Alanlarını ve Kavramsal Çerçevelerini Gözden Geçirmek Zorundadır257 1.Giriş257 2.İç ve Dış Siyasal Konjonktürdeki Değişmeler258 3. Yeni Söylemler İçin Yeni Kavramsal Çerçeveler262 4.Türkiye´de Yaşanan Sorunlar ve Yeni Söylem Olanakları267 Dördüncü Bölüm269 Bir Bölge Plancısının Çözmeğe Çalıştığı Sorunun Büyüklüğü Karşısında Yaşadığı İç Huzursuzlukları 269 1.Giriş269 2.Toplumsal Amaçlar İçinde Bölgesel Eşitsizliğin Azaltılması271 3.Bölgesel Soruna İlişkin Amaçların Değişmesi Sorulan Soruları ve Geliştirilen Kuramları Nasıl Değiştiriyor'274 4. Sanayi Toplumundan Bilgi Toplumuna Geçiş Süreci Sırasında Ortaya Çıkan Üç Bölgesel Gelişme Paradigması Üzerine278 5. Bir Bölgesel Gelişme Paradigmasının İçeriği ve Niteliği Nasıl Belirlenmektedir'280 6. Bir Bölgesel Gelişme Kuramının Yeterliliği Nasıl Tartışılabilir'290 7. Son Verirken293 Yenilik ve Yerellik Üzerrine Düşünmek295 1.Giriş295 2. İktisat Yazınına Yenilik Kavramının Girişi295 3. Yeniliğin Özellikleri Üzerine296 4. Yeniliklerin Özneleri Üzerine300 5.Son Verirken302 Bölge Planlama İçin Adanmışlık Modeli: Durağan Bölgelerin Kilitlenmişliği Nasıl Çözülür'303 1. Giriş303 2. Kilitlenmiş Bir Bölgede Gelişme Dinamiğini Başlatmak İçin Bir Kuram Önerisi305 3. Son Verirken311 Doğu + Kürt Sorununda Politika Geliştirebilmek İçin Ne Tür Ön Hazırlığa Gereksinme Vardır' 313 1. Giriş313 2. Tarafların Gerçekleşebilir Çözümün Ne Olduğuna İlişkin Algıladığı Yeni Sınırların Nasıl Tanımlanabileceği Üzerine314 3. Avrupa´nın Değerler Sistemi İçinde Üniter Devlet Anlayışının Çoğulcu Demokrasiyle Nasıl Uzlaştırılabileceği Üzerine316 4. Küreselleşen Bir Dünyada Bölgesel Gelişme Sorunlarına Bakış Açılarında Ne Tür Değişmeler Yaşanıyor'317 5.Bölge Halkının Çözüme İlişkin Beklentilerinin Neler Olduğunun Saptanması318 6. Son Verirken318 Bölgesel Kalkınma Ajanslarını Yararlı Bir Türkiye Projesi Haline Getirebilir miyiz '319