Üç Tarz-ı Siyaset

Türk düşünce tarihinde XIX. Yüzyıl'ın ikinci yarısından
itibaren Devlet-i Aliye-i Osmaniye'de meydana gelen
toplumsal, siyasal ve ekonomik çeşitli değişmeler ortaya çıkmıştır.
Devletin bu zayıflama, dağılma ve yıkılma tehdidi ile
batıya muhtaç duruma düşmesi karşısında Türk aydını da düşünmeye
ve bu karmaşadan kurtulmak için çıkış yolu aramaya
başlamıştır. Aydınaların bu arayışlarının sonucunda birçok
değişik fikirler ortaya atılmış ve bu şekilde devletin yıkılışı
engellenmek istenirken aynı zamanda devletin yeniden güçlü
kılınması ve hakim duruma getirilmek istenmesi aydınların
temel endişe kaynağı olmuştur. Bu dönemde devletin geleceğine
yönelik çeşitli çözüm arayışları da genel olarak Osmanlıcılık,
İslamcılık, Türkçülük, Batıcılık ve Adem-i Merkeziyetçilik
gibi fikirler etrafında şekillenmiştir.
Bu çerçevede o dönemdeki tartışmaları en iyi yansıtan
çalışmalardan birisi belki de en önem arz edeni Yusuf Akçura'nın
Üç Tarz-ı Siyaset'i yani Osmanlıcılık, İslamcılık ve
Türkçülük terkibi olmuştur. Akçura bu makalesi ile çağdaşlarına
göre Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu olumsuz
gidişatı hem tespit etmiş hem de kendine göre çeşitli çözüm
yolları sunarak üç akımı bir arada incelemiştir. Türk fikir tarihine
Üç Tarz-ı Siyaset olarak geçen bu makale ile Akçura,
öncelikli olarak bu akımları tarihsel gelişmeleri içerisinde ele
almış, daha sonra da Osmanlı Devleti açısından faydalı ve uygulanabilir
olup olmadığını tartışmıştır.