Yapabilirlikler Yaratmak _{İnsani Gelişmişlik Yaklaşımı}

"Kalkınma ve politika dünyasında artık yepyeni bir kuramsal
paradigma var. 'İnsani Gelişmişlik' ya da 'Yapabilirlikler Yaklaşımı'
olarak adlandırılan bu model çok basit bir soruyla işe başlar: İnsanlar
gerçekte neler yapabilir ve ne olabilirler? Önlerinde ne gibi fırsatlar
vardır? İnsan hayatı, doğası gereği, birbiriyle ilintili çok sayıda
unsurun bir arada incelenmesini gerektirir, bu nedenle basit gibi
görünen bu sorular aslında oldukça karmaşıktır. Zaten modeli cazip
kılan özelliklerden biri de bu karmaşıklıktır: insan yaşamının ve insani
çabanın kendi karmaşıklığına yanıt verecek donanıma sahip yepyeni
bir yaklaşım olması. Her halükârda, modelin sorduğu sorularla
insanlar günlük hayatlarında sürekli karşı karşıya kalırlar."
Günümüz dünyası hâkim kalkınma paradigmasının içine hapsolmuş
durumda. Bu kalkınma anlayışında insanlar hesaplanabilir
hesaplanması gereken birimler, insan yaşamı ekonomik rasyonalizmin
bir nesnesi, insanın en temel ihtiyaçları ise üzerinde pazarlık
edilebilir "şey"ler olarak görülüyor. Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri
de bu paradigmayla koşutluk içerisinde gayri safi yurtiçi hâsıla gibi
rakamlara göre belirleniyor; adil bölüşüm, temel ihtiyaçlar, ekonomik
ve sosyal adalet, kamusal tartışmanın dışında konumlandırılıp
"ideolojik" olmakla eşleştiriliyor. Martha C. Nussbaum elinizde
tuttuğunuz bu kitapta, "Yapabilirlik Yaklaşımı" adını verdiği ve
bir paradigma değişimini esas alan yaklaşımıyla yalnızca insanlar için
değil, tüm canlılar için "yaşanabilir" bir dünya kurabilmenin incelikli
arayışını sunuyor.