Zeydi Fıkhının Gelişimi ve Hadi-İlelhak

Şiî mezhepler içerisinde Ehl-i sünnet'e en yakını Zeydiyye mezhebidir. Bunun başlıca sebepleri arasındaZeydîlerin diğer Şiî fırkaların aksine Hz. Ebû Bekir (ö. 13/634) ve Hz. Ömer (ö. 23/644) konusundaki görüşleri gelmektedir. Ayrıca Zeydî hukukunun büyük oranda Sünnî mezheplerle benzerlik arz etmesi de önemli bir etkendir. Bununla birlikte Zeydîlerin Hz. Ali'yi (ö. 40/661) sahâbeninen faziletlisi ve imâmete en layık görmelerinin yanı sıra kelâmî konuların pek çoğunda Mu'tezile ile aynı görüşü benimsemelerinden dolayı Sünnîler tarafından eleştirilmişlerdir.

Zeydî fıkhının ilk nüvelerinin-aidiyeti ihtilaflı olmakla birlikte- Zeyd b. Ali'nin(ö. 122/740)el-Mecmû' adlıeseriyle atıldığı söylense deZeydî fıkhının oluşumu Kâsım b. İbrâhim er-Ressî (ö. 246/860), Ahmed b. İsa (ö. 247/861), Muhammed Mansûr el-Murâdî (ö. 290/913), Yahya b. Hüseyin (ö. 298/911) ve Ebû Muhammed Hasan b. Ali (ö. 304/917)tarafından gerçekleştirilmiştir.Zeydiyye içerisinde bu imamların isimlerine nispetle Kâsımiyye, Hâdeviyye, Nâsıriyye ve Mansûriyyegibi Zeydî fıkıh ekolleri kurulmuştur. Bunlardan Hâdevîyye fıkhı günümüze kadar varlığını sürdüren ve halen müntesipleri bulunan tek Zeydî fıkıh ekolüdür. Diğer fıkıh ekolleri ise zamanla yok olmuştur. Her ne kadar Kâsım er-Ressî'nin fıkıh görüşleri Hâdevî fıkhı içerisinde devam ettirilmişse deKâsım'ın görüşleri artık ona nispet edilen "Kâsımiyye fıkıh ekolü"nün görüşleri olmaktan çıkmış, Hâdevî fıkhı ile kaynaşmıştır.Bundan dolayı Zeydî fıkhının oluşumunda yukarıda isimleri zikredilenimamların gayretleri önemli olmakla birlikte bunlar içerisinde Hâdî-İlelhak lakabıyla bilinen Yahya b. Hüseyin'in ön plana çıktığı görülmektedir.