Osmanlı ve Dünya

Osmanlı tarihi anlaşılmadan dünya tarihi yazılamaz. Bu çeyrek asır önce oldukça iddialı görünen yargı, giderek Osmanlı tarihçiliğinin kendiliğinden açık bir düsturu haline geliyor. Dünya tarihi neden Osmanlı tarihi olmadan eksik kalır' Bu soruya verilecek cevap, Osmanlı tarihçiliğinin Türkiye'de pek fazla hissedilemeyen bir krizinden yola çıkmak zorundadır. Bu kriz, Osmanlı tarihinin birbirinden kopuk iki düzlemde ele alınmasından kaynaklanmaktaydı. Birinci düzlem,Türkiye özelinde Osmanlı tarihinin tamamen kendisine mahsus bir hudâ-yı nâbit şeklinde ele alınmasını gerekli buluyordu. Osmanlı kendinden önceki herhangi bir modele göre okunamazdı bu görüşe göre. Bir mucize gibi doğmuş ve ihanetler ve ihtimaller yüzünden batmıştı. Dünya tarihçiliğinde belki hâlâ kısmen geçerliliğini koruyan ikinci yaklaşıma göre ise Osmanlı tarihi dünya tarihinin tekerlekleri arasına yerleştiriliyor, kendisine mahsus özü ve güzellikleri görmezden geliniyordu. Elinizin altındaki kitabın özelliği, hem içeriden hem de dışarıdan tarihçilerin bir ortak noktadada buluşma çabalarının başlangıcını temsil ediyor olmasından geliyor. Kitabı yayına hazırlayan Kemal Karpat'ın önsözde belirttiği gibi bu çalışma, Osmanlı Devletinin dünya tarihindeki yerini olduğu kadar dünya tarihinin, özellikle de modern tarihin oluşumundaki rolünü de ortaya çıkarmaya yönelik ilk girişimlerden biri.